• Home

 

Welkom op de website van
Stichting Heemkundig Genootschap Castenray
 

Oprichting stichting:
Het ontstaan van de stichting was een gevolg van het boek ‘Vastelaovend Same!’, dat Carnavalsvereniging 'De Schânseknuppels' uit Castenray in november 2000 bij gelegenheid van het 44-jarig bestaan uitgaf. Bij het onderzoek voor het boek kwam veel aan het licht dat historisch gezien zeer interessant was, maar niet in het carnavalsboek geplaatst kon worden. Dit werd als bijzonder jammer ervaren en de eerste stemmen gingen op om na dit carnavalsproject iets te doen met de overige historische gegevens.

31 januari 2001: eerste oriënterend gesprek.
Aanwezig op deze eerste bijeenkomst zijn: Henk Dinghs; Wim Jeuken; Toon Kuijpers; Hay Strijbos; Jan Strijbos.

5 maart 2001: oprichtingsvergadering
Eerste bestuur:
Jan Strijbos, voorzitter

Henk Dinghs, secretaris/penningmeester
Wim Jeuken
Koos Kleeven-Duijkers
Toon Kuijpers
Hay Strijbos
Truus Tacken-Jenniskens

24 juni 2001: Notariële akte

Geschiedenis van Castenray
Castenray is een van de dertien kerkdorpen van de gemeente Venray. Het ongeveer 800 inwoners tellende plaatsje met een oppervlakte van circa 950 ha is gelegen in de uiterste zuidoosthoek van deze gemeente, in het zuiden grenzend aan de gemeente Horst aan de Maas. Sinds 1996 wordt Castenray doorsneden door de autosnelweg A73, die pal tegen de oostkant van de dorpskern gelegen is.

Vroegste geschiedenis
Uit veldverkenningen en archeologisch onderzoek op enkele locaties in Castenray is gebleken dat er al heel vroeg menselijke activiteiten in Castenray hebben plaatsgevonden.
Op Castenrays grondgebied zijn tal van artefacten gevonden uit het Neolithicum, de Nieuwe Steentijd (5300-1500 v. Chr.); de Bronstijd (1500-800 v. Chr.); de IJzertijd (800 v. Chr.-12 v. Chr.); de Romeinse Tijd (12 v. Chr.-450 na Chr.); Merovingische Tijd (450-750); Karolingische Tijd (750-1000); latere middeleeuwse periode. Door Stichting Heemkundig Genootschap Castenray werd in 2001 in samenwerking met de Archeologische Werkgroep Venray onderzoek gedaan in het ontgrondingsgebied Diepeling, gelegen in Klein Oirlo op het punt waar de gemeentes Venray, Horst aan de Maas en Meerlo-Wanssum bij elkaar kwamen (bij een herindeling op 1 januari 2010 werd de gemeente Meerlo-Wanssum opgeheven).
Dit onderzoek aan de Diepeling leverde tal van fraaie potscherven, vuursteenafslag, vuurstenen


Castorbeker

    

spitsen, vuurstenen schrapertjes en een vrij zeldzaam vuurstenen bijltje op. In april 2006 vond Hay Strijbos van het Heemkundig Genootschap aan de Steegkamp in Castenray een Romeins brandgraf met fragmenten van jachtbekers. Dit laatste was zeer bijzonder en nog niet eerder bij archeologische onderzoeken in de regio aangetroffen. Van de scherven werd een jachtbeker of castorbeker geconstrueerd. Deze is te zien in het Venrays Museum. In heemkundelokaal ’t Moēzehool te Castenray zijn diverse archeologische vondsten te bezichtigen.

Geschiedenis van de kerk
Uit verschillende oude kaarten, waarop Castenray reeds vermeld wordt als Casterloe, Castelo, Casloe, Kastloe, Kastelray en anderszins, blijkt dat Castenray al een heel oude plaats moet zijn. Hoe oud precies is niet bekend.
Uit een oud geschrift weten we, dat op 23 januari 1434
in het dorp Casterloe van de parochie van Venraede in het Luikse Diocees een gewijd altaar gesticht werd ter ere en tot lof van God, de Almachtige en de Zalige Apostel Matthias, in eerder aangewezen, onlangs gewijde Kapel….
Eind vijftiende eeuw werd tegen het kleine kapelletje een hoog laatgotisch priesterkoor gebouwd, dat de tijd goed heeft doorstaan. Het staat er heden ten dage nog steeds. De kapel werd jarenlang vanuit de St. Petrus' Bandenkerk bediend door de Venrayse geestelijkheid.
Bij een reorganisatie van het bisdom Aken in 1804 werd de dorpsgemeenschap Castenray ondergebracht bij de parochie van de H. Gertrudis te Oirlo en de kapel werd bediend door de kapelaan van Oirlo. In 1804 werd het kapelletje uit 1434 vervangen door een kapel met een laag schip.
 

 


Het kapelletje na 1804 met het hoge priesterkoor uit eind vijftiende eeuw.

   

In 1910/1911 werd door de groei van het aantal kerkgangers het kapelletje afgebroken. Tegen het laatgotische priesterkoor werd een nieuwe kapel met drie gewelfvakken en een rank torentje gebouwd. Het schip werd vervangen door een neogotisch schip van architect Caspar Franssen (*Tegelen, 14 mei 1860 †Roermond, 5 januari 1932). Hij was een leerling van Pierre Cuypers.
    De bevolking van Castenray groeide en het dorp streefde naar zelfstandigheid. In 1922 werd Castenray door Mgr. Schrijnen verheven tot rectoraat. Bij de kerk werd een rectoraatswoning gebouwd, die vanaf 1933 als pastorie gebruikt werd. In dat jaar volgde namelijk de verheffing van Castenray tot zelfstandige parochie. De eerste pastoor werd Richard Verheggen. Hij liet in 1933 het patronaat bouwen. In 1934 werd de kapel onder leiding van architect Joseph Franssen (zoon van Caspar Franssen) uitgebreid tot een kerk met vier gewelfvakken, een doopkapel, een sacristie, een kinderkapel en een hoge toren.

 

De kapel met drie traveeën van na 1911.

Op 13 november 1944 bliezen de Duitse bezetters de kerktoren op. Onder leiding van pastoor Rieter werd de kerk, met wederom als architect Joseph Franssen, herbouwd en uitgebreid met een vijfde gewelfvak. In 1949 was de kerk met toren en al als eerste in Limburg weer opgebouwd.
In de apsis van het koor bevinden zich drie prachtige, gebrandschilderde ramen. Het middelste is van de kunstenaarshand van Charles Eyck en de twee andere zijn gemaakt door Hans Truijen. Beiden zijn gerenommeerde Limburgse glazeniers.

Sint Matthias

         Al eeuwenlang wordt de H. Matthias in Castenray vereerd. Toen de apostel Judas Jezus had verraden en zelfmoord had gepleegd, moest er een nieuwe apostel komen. Matthias werd aan de elf apostelen toegevoegd door loting. Hij wordt daarom ook wel 'de dertiende apostel' genoemd. In de Bijbel lezen we verder niets meer over de lotgevallen van Matthias. Matthias zou in Palestina zijn begraven. Daar trof keizerin Helena zijn relieken aan, toen zij op zoek was naar het kruis waar Jezus 300 jaar eerder aan was gestorven. Op haar bevel zouden de relieken door bisschop Agritius naar Trier, haar zomerverblijf, zijn overgebracht. Sint Matthias is de parochieheilige van Castenray.

Sint Matthias

Sint Brigida
Een andere heilige, die in de Castenrayse kapel werd aangeroepen, was de H. Brigida, ook wel Brigitta van Kildare genoemd. Zij werd in het jaar 436 uit Ierse ouders geboren. Een grote veesterfte bracht in 1775 van heinde en verre pelgrims naar het bedevaartsoord Castenray, om te bidden tot de patrones van het vee. In 1927, toen de veestapel getroffen werd door mond- en klauwzeer, werd in het godshuis zelfs een altaar opgericht voor deze patrones van het vee.
Op de feestdagen van Sint Matthias en Sint Brigida kwamen vroeger honderden bedevaartgangers uit de omliggende dorpen naar Castenray. Deze verering duurde tot na de Tweede Wereldoorlog. Tot 1965 was de feestdag van de H. Brigida nog opgenomen in de parochieliturgie. Nadien is de verering van de heiligen nagenoeg verdwenen.

Onderwijs
Al ver voordat er in 1922 een nieuwe school gebouwd werd, was er sprake van een ‘school’ in Castenray. Er was toen nog geen leerplicht en van het onderricht en de vakbekwaamheid van de onderwijzer moeten we ons niet al te veel voorstellen. In een visitatieverslag van 27 september 1666 staat te lezen:
De koster wordt aangesteld door de buurtbewoners, hij heet Antonius Nelis; hij heeft een eigen huis met een grote tuin. Hij is ook tegelijk schoolmeeester.
In 1780 kwam Bernardus Leonard de Ponti met zijn gezin naar Castenray en tot 1860 verzorgden enkele De Ponti's het kosterschap en het onderwijs.
Eind 1860 werd de Castenrayse school opgeofferd aan het belang van de school in Oirlo.
Van 1861 tot 1922 gingen de Castenrayse kinderen door weer en wind te voet naar de school in Oirlo. In het voorjaar van 1922 werd in Castenray een nieuwe school geopend. Het eerste hoofd van de school in Castenray was Herman Vollebergh.
In 1944 werd het schoolgebouw door het oorlogsgeweld onherstelbaar verwoest. Na de oorlog werd op de speelplaats voor het verwoeste gebouw een houten barak geplaatst die tot 1950 dienst deed als noodschool. In dat jaar werd een nieuw schoolgebouw in gebruik genomen.
Op 1 augustus 2015 herhaalde de geschiedenis zich. De Castenrayse school fuseerde met de school in Oirlo. Het gebouw in Castenray werd gesloten en sindsdien gaan de kinderen weer in Oirlo naar school. Dit keer echter per fiets.

Oude boerderijen
In het verleden bestond Castenray uit slechts enkele boerderijen. Deze waren gemaakt van hout en een dak van stro of heideplaggen. Later kregen de boerderijen wanden van gebakken stenen. Daarvoor stonden er op een aantal plaatsen steenovens. Momenteel telt Castenray nog drie boerderijen uit circa 1700. Het zijn alle rijksmonumenten.

Voorzieningen
Het dorp Castenray heeft nog nauwelijks voorzieningen. Een Chinees restaurant en één café liggen vlakbij de kerk. In het voormalige schoolgebouw is sinds 2019 Residence De Stek gevestigd, een kleinschalig zorg- en ontmoetingscentrum.
De trots van het bloeiende verenigingsleven is echter het fraaie gemeenschapshuis ‘De Wis’. Het prachtige pand is in 1933 gebouwd als patronaat en heeft verder gediend als noodkerk en kleuterschool. In 1986 onderging het een grondige verbouwing en werd daarbij omgevormd tot volwaardig gemeenschapshuis. In de kelderruimte kwam een mooie vergadergelegenheid, ‘het Beugelzaaltje’. In 2006 volgde weer een renovatie en uitbreiding van het gebouw.
Van de vele verenigingen die Castenray telt, werken er de laatste jaren steeds meer samen met buurdorp Oirlo. Een ontwikkeling die in beide dorpen als zeer positief wordt ervaren.

 
De Wis Castenray.
 

 

© 2020-2022 Stichting Heemkundig Genootschap Castenray Alle rechten voorbehouden.